Χαράλαμπος ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ
«Ο Αγραφιώτης Στρατηγός της Νίκης του 1940»
Ομιλία του Βασίλη Τσαντήλα
προέδρου της Ένωσης Αγραφιώτικων Χωριών Ν.
Καρδίτσας
Παρασκευή 27/10/2017
- ΤΕΔΚ
ώρα : 7μμ.
Κύριος
πρωταγωνιστής και άξιος πολέμαρχος του έπους του 1940 και ειδικότερα του
νικηφόρου αγώνα στο κύριο μέτωπο εισβολής των Ιταλών στη θέση ΕΛΑΙΑΣ ( ΚΑΛΠΑΚΙ
–πόταμος ΚΑΛΑΜΑΣ ) που υπεράσπιζε η 8η (VIII) Μεραρχία Πεζικού, ήταν ο Διοικητής – Μέραρχος, ο
Αγραφιώτης Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος από τον Κλειτσό Ευρυτανίας.
Στις
24 Αυγούστου 1940, μετά την άνανδρο βύθιση του αντιτορπιλικού ΕΛΛΗ ανήμερα της
Παναγίας στην Τήνο, το ΓΕΣ έστελνε στον Διοικητή της VIII Μεραρχίας απόρρητη διαταγή τονίζοντας :
«…Αναγνωρίζεται η δυσχερής θέσις είς ήν ευρίσκεται η Μεραρχία. Η Κυβέρνησης δεν
αναμένει παρά της Μεραρχίας νίκας δεδομένης της αριθμητικής υπεροχής του
αντιπάλου, αναμένει όμως εκ ταύτης να σώσει την τιμήν των Ελληνικών όπλων».
Το
σχέδιο του ΓΕΣ και οι επόμενες διαταγές, προέβλεπε για την8η Μεραρχία μικρή αντίσταση
επί των συνόρων και άμυνα στην γραμμή ΜΕΤΣΟΒΟ – ΑΡΑΧΘΟΣ.
Ο
Διοικητής Χ. Κατσιμήτρος, όμως είχε πάρει τις αποφάσεις του με το επιτελείο του και δήλωνε: «εγώ
εκεί θα πολεμήσω και πιστεύω ότι θα σταματήσω τον εχθρό για να δώσω χρόνον να
κάμουν την επιστράτευση και τότε εάν θελήσουν έρχονται οι κάτω για να μας
σώσουν ή να μας αφήσουν να πεθάνουμε».
Η
αποφασιστικότητα του Κατσιμήτρου φαίνεται και από την υπ’ αριθμ. 6799/23-9-1940
διαταγή της 8ης Μεραρχίας: «Η Μεραρχία έχει την απόφασιν να παρασύρει τον αντίπαλον επί της οργανωμένης τοποθεσίας
ΕΛΑΙΑΣ και αφού τον φθείρει, με γενική αντεπίθεση να τον απορρίψη πέραν των
συνόρων….
Αξιώ
και απαιτώ το βλέμμα πάντων πρέπει να είναι εστραμμένον προς τα εμπρός και ουχί τάσις προς τα οπίσω…
Η
τιμή των Ελληνικών όπλων απαιτεί οποιοδήποτε τμήμα σε οποιοδήποτε κατάσταση και
αν ευρεθεί δέον να πολεμήση μέχρι του τελευταίου ανδρός και του τελευταίου φυσιγγίου και να θυσιαστή,
αλλ’ ουδέποτε να παραδοθεί».
Αντιλαμβάνεστε
την ιστορική ευθύνη αλλά και την ανυπακουή ουσιαστικά που λάμβανε ο Χ.
Κατσιμήτρος απέναντι στους ανωτέρους του, την κυβέρνηση και τον ίδιο τον πόλεμο,
όταν το ΓΕΣ θεωρούσε ότι η απώλεια
μέρους εθνικού εδάφους δεν θα είχε τόση σημασία, όσο η φθορά του στρατού.
Η
απόφαση για μάχη στο Καλπάκι και η νίκη που ακολούθησε είχε τεράστια σημασία,
διότι έκλεισε τον δρόμο για τα Γιάννενα που ήταν ο στρατηγικός στόχος των
Ιταλών που το προέβλεπαν σε 2-3 ημέρες ώστε να διχοτομήσουν το Ελληνικό μέτωπο
και βέβαια να σπάσουν το ηθικό των Ελλήνων.
Και
γιατί ο Μέραρχος Κατσίμητρος επέλεξε ως κύριο μέτωπο το Καλπάκι; Ως στρατηγικά
ευφυής και έμπειρος από την συμμετοχή του στους βαλκανικούς πολέμους και την
Μικρά Ασία και στελεχομένος από επιτελείο και Διοικητές μονάδων επίσης
εμπειροπόλεμους και αποφασισμένους, διείδαν ότι η κύρια επίθεση των Ιταλών θα
εκδηλωνόταν στο ΚΑΛΠΑΚΙ-ΚΑΛΑΜΑΣ .
Γι’
αυτό το σκοπό και χωρίς βοήθεια από το κέντρο με πανιχρά μέσα αλλά και αμέριστη
εθελοντική εργασία των κατοίκων της περιοχής, οχύρωσαν και οργάνωσαν τον χώρο στήνοντας
αριστοτεχνικώς παγίδα στους Ιταλούς.
Την
Κυριακή 27 Οκτωβρίου ο Ιταλός Σωματάρχης
Ρόσσι, στην διαταγή του αναφέρει : «….θραύσατε την εχθρική άμυνα ως
χιονοστιβάδα. Ο εχθρός δεν θα δυνηθή να
αντισταθεί στην ανδρεία σας…».
Στις 28 Οκτωβρίου η Μεραρχία «Φερράρα» υπό τον
στρατηγό Τζανίνι, επιτίθεται από τέσσερα σημεία και επικεντρώνεται στον κύριο
κόμβο του Καλπακίου.
Τα Ελληνικά τμήματα επιβραδύνσεως της
επίθεσης των Ιταλών, διοικούμενο από γενναίους και ικανούς Αξιωματικούς (
Ταγματάρχη Ν. Γίγα, Ταγματάρχη Τζαννή
Αλεβιζάτο, αντισυν/άρχη Π. Παπαδημητρίου, αντισυν/άρχη Μαρδοχαίο Φριζή) συμπτύσσονται με ελάχιστες
απώλειες στην κύρια τοποθεσία αντίστασης και αποφασιστικής μάχης.
Την
28η Οκτώβρη και ώρα 5πμ ο Χ. Κατσιμήτρος μεταδίδει την ημερήσια
διαταγή : «…Η κυβέρνηση απέρριψε την αίτηση της Ιταλίας να εισέλθει στο έδαφος
μας ο Ιταλικός στρατός. Αμυνθήτε του πατρίου εδάφους….. Πολεμήσατε μετά λύσσης
κατά του εχθρού, όπως οι πρόγονοι μας κατά των Περσών. Ο Θεός ας βοηθήσει τον
τίμιον αγώνα μας…. Πιστεύω ακράδαντα στη νίκη μας….».
Στις 30 Οκτωβρίου οι Ελληνικές δυνάμεις είναι πανέτοιμες και με υψηλό
ηθικό για την απόκρουση των Ιταλών. Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, ο Μέραρχος, στην
εμπνευσμένη του διαταγή αναφέρει : «..Αξιωματικοί και ολίται, ουδεμία ιδέα εις
ουδένα να υπάρχει περί υποχωρήσεως, θα αγωνισθώμεν επί των θέσεων μας και εν
ανάγκη θα πέσωμεν όλοι υπερασπιζόμενοι αυτάς….Μαχόμεθα δια τας εστίας μας και
δια την ελευθερίαν μας…Εντός ολίγων θα αναλάβωμεν αντεπίθεσιν ίνα εκδιώξωμεν
τον εχθρόν του Πατρίου εδάφους. Εγγύς είναι η ημέρα, καθήν ο εχθρός θα ριφθή
εις την θάλασσαν…»
Εν τω μεταξύ
28-30 Οκτωβρίου η μεραρχία «Τζούλια» δημιούργησε ρήγμα στον τομέα της
Πίνδου και κατευθυνόταν προς Μέτσοβο. Το ΓΕΣ με επείγουσα τηλεγραφική διαταγή προς
την 8η Μεραρχία ζητά απαγκίστρωση και οργανωμένη άμυνα σε νέες
θέσεις ( Μέτσοβο-Άρτα ). Ο Διοικητής Χ. Κατσιμήτρος με τους επιτελείς του ( Γ.
Ντρέν, Δ. Γιατζή, Π. Μαυρογιάννη, Χ. Δρίβα, Π. Πετρουτσόπουλου ) παίρνουν την
απόφαση για αγώνα μέχρις εσχάτων στην τοποθεσία Καλπάκι Καλαμάς.
Το
πρωί της 2ας Νοεμβρίου τρείς Ιταλικές Μεραρχίες επιτίθενται στις Ελληνικές
θέσεις. Το Ελληνικό πυροβολικό ακινητοποιεί άρματα, οχήματα, μονάδες Ιταλών. Το
βράδυ οι Ιταλοί παίρνουν την Γκραμπάλα. Στις 5.30 πμ την 3η
Νοεμβρίου οι Έλληνες αντεπιτίθενται και ανατρέπουν τους Ιταλούς.
Στις 4 και 5 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί συνεχίζουν τις επιθέσεις τους με όλες
τις δυνάμεις τους και όλα τα μέσα πυροβολικά, άρματα, αεροπλάνα. Όλες οι
προσπάθειες καταλήγουν σε αποτυχία με μεγάλο κόστος σε προσωπικό και υλικό (τα
άρματα καταστρέφονται ή βυθίζονται στο έλος του Καλαμά). Στις 7 Νοεμβρίου, ο
αρχικά υπεραισιόδοξος Ιταλός Διοικητής Ρόσσι αποδέχεται ότι δεν μπορεί να
σπάσει το μέτωπο του Καλπακίου, θεωρώντας ότι είχε ανεπαρκείς δυνάμεις…
Ο
Χ. Κατσιμήτρος στην ημερήσια διαταγή του, στις 8 Δεκεμβρίου 1940
Αναφέρει
: «…Αξιωματικοί
και Οπλίτες της VIII
Μεραρχίας, σε Σας οφείλεται η Εθνική Ευγνωμοσύνη, διότι εσώσατε την Πατρίδα.
Εσείς κρατήσατε τον εχθρόν προ της τοποθεσίας αντίστασης. Με τα ηρωικά
κατορθώματα καταστήκατε άξιοι της Πατρίδος. Με την αντεπίθεση και με αιματηρούς
αγώνες εξετοπήσατε τον εχθρόν μακράν του
παρίου εδάφους (οι Ιταλοί υποχώρησαν προς Τεπελένι και Αυλώνα ) .. κλίνομεν
ευλαβώς το προς της Ιεράς σκιάς των αθανάτων και ηρωικών νεκρών μας. Τελέσαμε
Μνημόσυνα επιβλητικά δια τους ήρωες τούτους και η μνήμη τους ας είναι αιώνια».
Το
αίμα της Μεραρχίας βαρύ :
Αξιωματικοί
νεκροί 34, τραυματίες 48
Οπλίτες
νεκροί 280, τραυματίες 1360
Οπλίτες εξαφανισμένοι 84.
Η
Μεραρχία συνέλαβε αιχμαλώτους 68 αξιωματικούς και 2860 στρατιώτες Ιταλούς. Τα
δε υλικά, πολέμου ήταν τεράστια και κάλυψαν τις ανάγκες του ελληνικού στρατού.
Συγκινητική είναι η τελευταία ημερήσια διαταγή του Χ. Κατσιμήτρου ως Διοικητής
της VIII
Μεραρχίας, την 29 Απριλίου 1941 μετά την συνθηκολόγηση των Στρατηγών της Ηπείρου με τους νέους
εισβολείς τους Γερμανούς : «Αξιωματικοί και Οπλίτες, από σήμερα
διαλύεται και παύει να υφίσταται η ηρωική και ένδοξος VIII Μεραρχία. Είναι η Μεραρχία που δικαίως κατέχει τα
σκήπτρα και τα πρωτεία του αγώνα, διότι αυτή μόνο άντεξε το πρώτο βάρος της
εκθέσεως τριπλασίου του εχθρού και έδωσε χρόνο για να επιστρατευθεί και να
κινηθεί ο υπόλοιπος στρατός μας.Εσείς είστε οι ακλόνητοι βράχοι. Εσείς, δημιουργήσατε
ένα νέο ΜΑΡΑΘΩΝΑ στο ΚΑΛΠΑΚΙ».
Στα Ηπειρώτικα βουνά αντιλαλεί η πολεμική
κραυγή «αέρα» : «Μην αποθαρρύνεστε και μην απελπίζεστε. Θαρσείτε. Και πάλιν θα ανατείλει
ο ήλιος της ελευθερίας. Θα σας άξιζε να επανέλθετε εν θριάμβου και τιμητική
υποδοχή. Υπάγετε εις τα σπίτια Σας όπου σας περιμένουν οι δικοί σας. Μην
λησμονείτε την ένδοξο Μεραρχία μας. Στρέφουμε την σκέψη μας με ευσέβεια και
ευγνωμοσύνη προς τους ιερούς τάφους των ηρωικών νεκρών μας, ας ευχηθούμε όλοι
με μια ψυχή και καρδιά « Αιωνία η Μνήμη των πεσόντων ηρώων μας».
Μέσα
από όλα αυτά τα κείμενα, λάμπει ο
πατριωτικός χαρακτήρας του Μεράρχου
Χαράλαμπου Κατσιμήτρου.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ο Αγραφιώτης
πολέμαρχος Χαρ. Κατσιμήτρος, υπηρέτησε την Πατρίδα σε όλα τα Μέτωπα μην
υπολογίζοντας την ζωή του, παρά μόνον το καθήκον του.
Στις 13 Αυγούστου 1922,στην Μικρά Ασία, όταν ο
Ελληνικός Στρατός, δέχθηκε τη μεγάλη αντεπίθεση των Τούρκων και το Μέτωπο έσπασε, ο ταγματάρχης τότε Χ.
Κατσιμήτρος υπερασπιζόμενος το ύψωμα Χασάν Μπελ δυτικά του Αφιόν Καραχισάρ της
αμυντικής γραμμής της I
Ελληνικής Μεραρχίας του 5ου Συντάγματος Πεζικού ( Δυτικοθεσσαλών ), απέκρουσε
τις τουρκικές λυσσαλέες επιθέσεις και όταν ο ίδιος ευρισκόμενος στην πρώτη
γραμμή τραυματίστηκε και ανέλαβε ο Λοχαγός Γαζής Αθανάσιος (απόγονος της
διαπρεπούς οικογένειας αγωνιστών από την Φουρνά Αγράφων ) ο αγώνας συνεχίστηκε
με αποτέλεσμα ο Διοικητής της 57ης Μεραρχίας Ρεσάτ Βέης αυτοκτόνησε
αναλαμβάνοντας την ευθύνη της αποτυχίας της Τουρκικής επίθεσης.
Ο
Στρατηγός Χαρ. Κατσιμήτρος για οκτώ μήνες, συμμετείχε ως υπουργός Γεωργίας στην
κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου και καταδικάστηκε μετά την απελευθέρωση. Το έτος
1951 αποκαταστάθηκε αναδρομικά. Απεβίωσε στις 20 Φεβρουαρίου το 1962.
Το 1946 προήχθη σε Αντιστράτηγο. Του αποδόθηκαν Μετάλλια και Παράσημα :
Ø
Ελληνοτουρκικού
πολέμου και Ελληνοβουλγαρικού πολέμου
Ø
Αργυρός
Σταυρός Σωτήρος. Χρυσός Σταυρός Γεωργίου Α’
Ø
Πολεμικός
Σταυρός Γ’ Τάξεως. Μετάλλιο Στρατ. Αξίας Α’ Τάξεως
Ø
Χρυσό
Μετάλλιο Ανδρείας από Σερβία. Διασυμμαχικό Μετάλλιον Νίκης.
Ø
Χρυσό
Μετάλλιο Ανδρείας (3 φορές)
Ø
Πολεμικός
Σταυρός Β’ Τάξεως.
Ø
Ταξιάρχης
Φοίνικος Γεωργίου Α’
ΤΟ ΒΑΡΥ ΤΙΜΗΜΑ – ΟΙ ΑΤΑΦΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ – ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ
Κυρίες- κύριοι, συμπατριώτες,
Ο
τόπος μας, ο νομός Καρδίτσας, στο Αλβανικό Μέτωπο, πλήρωσε βαρύ τίμημα :
Είκοσι Αξιωματικοί και περισσότεροι από 400 οπλίτες
έδωσαν την ζωή τους υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά τους. Περισσότεροι είναι οι
τραυματίες και ανάπηροι πολέμου.
Αναλογικά κατέχουμε τα πρωτεία
πανελλήνια σε πεσόντες στο Αλβανικό Μέτωπο : ΚΑΡΔΙΤΣΑ : 450. Η Ελλάδα Συνολικά : 14.000.
Στο Μέτωπο της Αλβανίας, ΗΡΩΕΣ είναι ΟΛΟΙ.
Πεσόντες και Επιζήσαντες.
Εθνική ευθύνη της πολιτείας είναι να
συγκεντρώσει τα ιερά οστά των 8.000 Ελλήνων Στρατιωτών στο έδαφος της Β.
Ηπείρου της Αλβανίας, που παραμένουν άταφοι 67 ολόκληρα χρόνια.
Καμία δικαιολογία δεν
ισχύει για τους Κυβερνώντες. Από την Καρδίτσα με τους εκατοντάδες μάρτυρες,
ΚΑΛΟΥΜΕ την πολιτεία να τελέσει το καθήκον της.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ επίσης στους Δήμους Καρδίτσας,
Σοφάδων και Μουζακίου να ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΤΗΣΟΥΝ οδούς των Αξιωματικών που
πρωταγωνίστησαν ή έπεσαν στο Αλβανικό Μέτωπο. Είναι ελάχιστη τιμή ευγνωμοσύνης
και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Τιμή και Δόξα στους ήρωες της Καρδίτσας του
Αλβανικού Μετώπου
